Acta Scientiarum Polonorum
Silvarum Colendarum Ratio et Industria Lignaria

Wstęp. Ze względu na związki mutualistyczne i saprotrofizm grzyby mogą oddziaływać na lasy w sposób pozytywny lub negatywny, stanowiąc poważne zagrożenie dla zdrowotności drzewostanów. Dane dotyczące występowania i zróżnicowania mykobioty na obszarze leśnym użytkowanym gospodarczo są przedstawiane rzadziej w porównaniu do innych form, np. obszarów chronionych.
Cel badań. Celem badań było stwierdzenie różnorodności gatunkowej grzybów wielkoowocnikowych nadrewnowych występujących na drewnie pniaków, kłód, żywych i martwych drzew stojących oraz leżaninie w drzewostanach zajmujących główne siedliska leśne w cennym przyrodniczo Nadleśnictwie Krzyż.
Materiał i metody. Do badań wybrano 25 wydzieleń, które obejmowały typy siedliskowe lasu, takie jak Bśw, BMśw, Lśw, LMśw i LMw, odznaczające się największym udziałem pod względem zajmowanej powierzchni na terenie Nadleśnictwa Krzyż oraz w przedziale od 80 do 100 lat. W wybranych wydzieleniach wyznaczono dwa do pięciu pasowych powierzchni badawczych – transekty o szerokości 4 metrów (po 2 metry z każdej strony od środka pasa i długości 100–400 m, usytuowanych równolegle do siebie w odległości 30 metrów).
W celu odnotowania występujących gatunków grzybów teren zlustrowano, przechodząc środkiem transektu wytyczonego z zachodu na wschód równolegle do siebie w odległości 30 metrów. Odnotowywano owocniki występujące na drzewach stojących i leżących, martwym drewnie, gałęziach oraz pniakach.
Wyniki i konkluzje. W trakcie badań stwierdzono łącznie 55 gatunków grzybów nadrewnowych, którewystępowały pojedynczo lub w grupach na drewnie i żywych drzewach na 494 stanowiskach. W wydzieleniach, gdzie występował typ siedliskowy lasu świeżego, odnotowano dużą liczbę taksonów, najwięcej spośród wszystkich badanych tu typów siedliskowych, jednak żaden z nich nie zaznaczył wyraźnie dominacji w udziale procentowym, najwięcej stwierdzeń miał Schizophyllum commune. Najczęściej odnotowywanym gatunkiem grzyba nadrewnowego w drzewostanach na siedlisku Bśw, BMśw oraz LMśw był Trichaptum fuscoviolaceum, który jako pierwszy kolonizuje drewno gatunków iglastych, powodując zgniliznę białą.
W drzewostanach na siedlisku lasu mieszanego wilgotnego najczęściej spotykano owocniki Fomes fomentarius, w większości przypadków na powalonych już drzewach liściastych. Również wyraźnie widoczny był udział Trametes versicolor, Stereum ostrea i Hymenochaete rubiginosa. Występowanie tych gatunków świadczy o wystarczającej ilości pozostawionego martwego drewna w tych drzewostanach, w większości badanych powierzchni były to lasy wodochronne. W tego typu lasach często spotkać można wiele rzadkich gatunków grzybów, gdyż panujące tam warunki wilgotnościowe są wysoce korzystne dla warunków rozwoju grzybów i drzewostany te powinny znajdować się pod szczególną uwagą leśników. Badania potwierdziły występowanie gatunków pospolitych, które są rozpowszechnione na terenie Polski. Zaobserwowano jednak kilka gatunków rzadkich, wpisanych na Czerwoną Listę Roślin i Grzybów Polski: Artomyces pyxidatus, Exidia glandulosa, Inonotus obliquus, Neofavolus alveolaris, Polyporus tuberaster, Sidera lenis, Trametes cinnabarina, Trichaptum biforme, Xylobolus frustulatus, przy czym Inonotus obliquus jest gatunkiem objętym częściową ochroną gatunkową.