Acta Scientiarum Polonorum
Silvarum Colendarum Ratio et Industria Lignaria

Celem pracy było określenie wzorca przestrzennego rozmieszczenia drzew na powierzchni oraz przestrzennego zróżnicowania ich pierśnic w drzewostanach gospodarczych (Pinus sylvestris L.) sosny zwyczajnej zlokalizowanych w Nadleśnictwie Wymiarki, RDLP Zielona Góra. Analiza dotyczyła drzewostanów w wieku 43, 65 oraz 90 lat, rosnących na siedlisku BMśw, w których były prowadzone zabiegi pielęgnacyjne zgodnie z regułami obowiązującymi w Lasach Państwowych. Typ poziomego rozmieszczenia osobników określono z wykorzystaniem dwóch popularnych metod: indeksu Clarka-Evansa (R) oraz funkcji Ripleya [Clark i Evans 1954, Donnelly 1978, Moeur 1993]. Analizie poddano wszystkie drzewa żywe, drzewa cieńsze od średniej pierśnicy oraz drzewa grubsze od tej średniej dla poszczególnych drzewostanów. Przestrzenne zróżnicowanie pierśnic określono na podstawie indeksu zróżnicowania przestrzennego TD [Pommerening 2002]. W drzewostanach w wieku 43 i 65 lat obie metody określenia typu poziomej organizacji przestrzennej pozwoliły stwierdzić regularne ich rozmieszczenie w małej skali przestrzennej. W drzewostanie najstarszym (90 lat) nie wykazano istotnych odchyleń od wzorca teoretycznego populacji rozmieszczonej losowo (tab. 1, rys. 1, 2). W drzewostanach w wieku 43 i 65 lat rozmieszczenie drzew należących do kategorii drzew cieńszych niż średnia, w większości nie różniło się od losowego. Stwierdzana regularność była obserwowana jedynie w najmniejszej skali przestrzennej. Drzewa grubsze od średniej pierśnicy w tych drzewostanach były rozmieszczone równie często losowo, co regularnie. Podobnie jak w drzewach cieńszych, regularność przejawiała się jedynie w skali przestrzennej odpowiadającej najbliższemu sąsiedztwu (tab. 1, rys. 1, 2). W drzewostanach najstarszych (90-letnich) drzewa cieńsze i grubsze od średniej najczęściej były rozmieszczone losowo. Mimo że wartości indeksu R wskazywały na rozmieszczenie grupowe drzew obu kategorii, zostało ono potwierdzone statystycznie tylko w jednym drzewostanie i tylko dla drzew cieńszych (tab. 2, rys. 3). Przestrzenne zróżnicowanie pierśnic najbliższych sąsiadów było niewielkie i z wiekiem malało we wszystkich badanych drzewostanach (tab. 1).